Tác giả Trần Thủy
C hẳng ai bảo chính xác nó vào mùa nào. Vì bây giờ quanh năm ngô đều có. Nhưng trong tâm trí tôi, một kẻ tha hương. Khi cơn gió heo may lùa vào da thịt đã biết tê biết cóng. Khi những vạt nắng vàng, sớm nhạt màu lúc bóng chiều buông, đích thực mùa ngô nếp sẽ đến.
Đã có lần, một mình dạo bước trong đêm đầu đông Hà nội, hít hà hương hoa sữa thoang thoảng đâu đây còn chút nồng nàn. Bất chợt, tôi đụng phải mùi ngô nếp nướng đang lan tỏa trong không gian thơm lừng, khiến chân tôi dừng lại. Dưới ánh sáng vàng nhạt của ánh đèn đường. Những ô cửa sổ trên cao dường như đã khép hờ đi ngủ. Người đàn bà bận rộn với chậu than hoa, bên cạnh là tải ngô cùng dăm ba cái ghế đẩu.
Bếp than đỏ lửa lách tách. Những đốm sáng nhảy nhót như mời gọi tôi sà đến. Chìa tay ra mà hơ, mà xoa xoa vào nhau cho tan đi lớp giá. Ba bốn bắp ngô óng ánh nâu vàng, tí tách nổ lép bép. Khi mắt ngô đã trong và sậm màu. Ấy là lúc ngô chín. Cẩn thận lấy lớp bẹ mà bọc cho khỏi bỏng, rồi từ từ thưởng thức. Từng hạt ấm mềm đưa lên miệng. Hơi cứng phần ngoài do hơ lửa, nhưng nhanh chóng dẻo thơm khi chạm đến phần thịt và thấm ngọt lúc sữa ngô ứa ra, túa vào chân răng quá đã.
Tôi ăn mà không biết miệng mình đã lem nhem vì than muội. Chỉ biết chẳng thể đừng khi chưa tách đến hạt cuối cùng. Cái mùi thơm ấm áp, dung dị, cứ vấn vít đôi tay. Đưa lên hít hà vẫn thòm thèm tiếc nuối. Ngô nướng là một trong những món quà vặt đêm đông luôn cuốn hút bất cứ ai. Người ta không nỡ dửng dưng khi đi qua một bếp ngô đang đỏ đượm, thơm nồng. Dưới ánh lửa hồng. Những nụ cười giòn tan, những khuôn mặt sáng bừng. Sương khuya như ngừng rơi, lạnh giá đâu dám lại gần. Bởi ở đó, mùa đông không có chỗ. Chỉ có ngọt bùi đang sưởi ấm những trái tim cô đơn, xích lại gần nhau ấm áp.
Người Hà Nội thích ăn ngô trẩy từ bãi giữa sông Hồng. Nơi con sông thẫm đỏ phù sa, cuồn cuộn trở trong mình bao dưỡng chất tuyệt vời. Đến đoạn phường An Dương bỗng chia tách làm hai nhánh, bồi đắp lên một vùng địa hình đặc biệt phì nhiêu, mà người ta hay gọi là bãi giữa. Xưa kia, những người dân ngụ cư coi đó là nơi đất trời cho. Họ lập xóm làm nhà. Có khi nhà chỉ là cái chòi chui ra chui vào. Họ chăm chỉ cần mẫn canh tác trên khoảng đất màu mỡ. Ngô khoai và các loại hoa màu cứ thế tốt tươi quanh năm suốt tháng. Nên đến bãi giữa là thấy ngăn ngắt một màu xanh trải dài mướt mắt. Mà thứ cây gì trồng ở đây cũng mỡ màng, ngọt lịm. Chẳng thế, ngô bãi giữa luôn cuốn hút những người dân sống xung quanh đó. Đến mùa, phải nhớ mà mua.
Nhà tôi không gần bãi giữa, nhưng hồi nhỏ, tôi vẫn cùng bọn trẻ con trong khu tập thể đạp xe lên cầu Long Biên. Cây cầu cổ kính nổi bật giữa ráng chiều đỏ lựng. Màu xanh mươn mướt của các thửa ngô đang độ xuân thì làm nền phía dưới, hai nhánh sông Hồng dịu dàng bao bọc xung quanh. Khiến tôi liên tưởng đến một bức tranh thủy mặc vô cùng ấn tượng. Chúng tôi xuống bãi bằng chiếc thang nhỏ ở giữa cầu. Đi trong bạt ngàn những ngô là ngô cao ngút. Tĩnh tâm để hít hà mùi hương từ lá, từ thân, từ những bắp ngô đang hé mình trong bẹ, quện cùng mùi đất phù sa nồng nàn. Tất cả như đưa ta trở về một vùng quê thanh bình yên ả. Không còn cảm giác chỉ mấy phút thôi, bước lên cầu sang phía bên kia, là hối hả bon chen, là ồn ào phố thị. Thật quý giá biết bao chút hồn quê còn lại ở nơi này. Ngay trước chòi canh ngô, tôi đã thấy một cái nồi to đang bốc khói nghi ngút. Ngô đấy, ngô tươi vừa trẩy đem luộc luôn đấy. Bác nông dân hồ hởi nói với chúng tôi, rồi chẳng đắn đo, bác mời mấy khách hàng nhí mỗi đứa một bắp nóng hôi hổi. Bắp ngô chằn chặn còn nguyên lớp bẹ tươi. Lần lượt lột ra. Những hạt ngô đều tăm tắp, tròn trịa vàng óng, lẫn những sợi râu mịn màng mời gọi. Ngô nếp luộc thường được chọn là ngô bánh tẻ. Lúc bắp ngô chuyển màu vàng nhạt, hạt mẩy đều căng mọng, ấn vào có sữa non, ấy là ngô đã đủ độ. Mùi ngô thơm ngọt, thịt dẻo quánh, nhai dù dính răng mà ngon khó cưỡng. Chúng tôi ăn đến tận lõi, để tận hưởng thứ nước tinh túy ngọt lịm tận bên trong, mà mẹ thiên nhiên ban tặng. Khi về, đứa nào đứa nấy khệ nệ hai túi dứa thật to.
Số ngô đó sẽ được mẹ chia làm mấy phần. Túm râu ngô màu hung sẫm, mẹ gom lại, đun nước cho chị em tôi uống chống đái giắt. Một phần mẹ đem luộc cho các con thưởng thức luôn. Phần còn lại, cuối tuần mẹ rảnh, mẹ đồ cho bố con tôi một nồi xôi ngô thơm phức. Những hạt ngô vàng ươm bóng bẩy, kết cùng những hạt nếp căng tròn. Rưới chút mỡ gà rắc tý hành khô, thái vài dao đậu xanh giã nhuyễn. Tôi ăn và mang cả nồi xôi của mẹ theo suốt cuộc đời. Nhưng, có lẽ nhớ nhất là những mẻ ngô mẹ phơi se se để dành cho hôm mưa phùn. Căn nhà hun hút gió lùa, mặc bao nhiêu áo cũng thấy rét. Mấy mẹ con tôi lại tí tách bên bếp lửa. Ánh lửa soi rọi những đôi má đỏ lựng vì nẻ. Tôi chăm chú nhìn vào mẻ ngô đang đều đặn chuyển mình dưới đôi tay khéo léo của mẹ. Khi những hạt ngô đã thực sự óng giòn, thơm tho mùi lửa. Mẹ sẽ đổ vào giấy báo ủ ấm, kéo cả lũ tôi chui tọt vào chăn. Chân mấy mẹ con quấn lấy nhau cho đỡ lạnh. Cứ nhẩn nha thưởng thức những hạt ngô béo bùi ấm nóng, chuyện trò râm ra. Bỏ mặc ngoài kia, mùa đông đang vỗ về qua song cửa.
Tôi đã đi qua bao mùa đông tuyết trắng xa nhà. Mỗi lần về, có dịp qua cầu Long Biên. Cây cầu nhân chứng lịch sử của Hà nội, dẫu già nua vì năm tháng nhưng vẫn giữ được vẻ kiên định, hiên ngang giữa đất trời. Lòng tôi không giấu nổi niềm tự hào pha chút tiếc nuối. Bãi giữa giờ đìu hiu không còn xanh mướt như xưa, ngô cũng chẳng còn nhiều. Chỉ còn đất hoang và cỏ lau chen nhau mọc. Có lẽ, cuộc sống hiện đại đã khiến người dân ở đây phải tìm đến những công việc khác. Tôi từng nghe nói đến dự án xây dựng công viên ở bãi giữa. Nhưng đến bao giờ thực hiện. Đó là câu hỏi khó trả lời.
Chỉ biết, mỗi khi gió heo may tràn về. Tôi nhớ quay quắt hương vị mùa xưa, mùa ngô nếp, những ấm áp đầu đông, những yêu thương thơm thảo, ngọt bùi.