T ôi đọc Hồ Huy từ khoảng ba năm nay, nói thật, câu chữ của anh đối với tôi nhiều khi còn rất nhiều bí ẩn. Ấy vậy mà không biết ma lực nào đã dẫn tôi đi từ câu này đến câu kia, từ đoạn này đến đoạn khác. Có lẽ anh đã thổi vào tản văn một thứ âm nhạc đặc biệt làm nên giai điệu của ngôn từ. Những ngôn từ nhảy múa, nó thôi thúc người đọc dồn hết tâm trí để đi theo những lời văn như khuyến dụ của anh. Những ngôn từ như giọt trăng thanh, ma mị trong đêm huyền hoặc.
Và đêm nay, tôi như trầm mặc trước một Đêm bản Phố, để rồi không kiềm lòng được mà viết thật nhanh những dòng cảm nhận này. Tôi có cảm giác nếu không viết ra ngay, có khi tôi bị chữ của anh chuốc cho say giống như anh say men hồng my, say “rượu Bắc Hà Lào Cai một thủa”. Không say sao được khi những con chữ của anh đầy sống động. Một bản Phố lồng lộng đại ngàn với muôn vàn hoa mận hoa mơ bát ngát thung xanh, những ngôi nhà uốn quanh theo sườn núi. Tôi đi theo chân anh người lữ khách tha phương, say hương men hồng my trong bếp nhà ai, một đêm rượu ngô nhỏ từng giọt nhỏ.
CÙNG MỘT CHUYÊN MỤC
Quả thật, tôi chưa thấy tác giả nào nhận là mình đang say. Ban đầu tôi cứ nghĩ là anh say rượu say men, nhưng thật ra tôi đã lầm, anh đang tất cả những gì thuộc về bản Phố. Anh dẫn đọc giả đi theo bước chân người say, nên lời văn cũng ngả nghiêng, lời văn biêng biêng đi dọc sườn đồi, “lui cui những hạt ngô vàng”, “nhặt những bông hồng my” mang vể cất rượu. Những địa danh, những tên người dường như rất thân quen. Tôi cũng chưa thấy ai bảo rằng “rượu nhỏ ra từng giọt từ trái tim người Mông”, chỉ cần đọc câu đó thôi có lẽ chúng ta sẽ hiểu rằng vì sao anh say đến như vậy.
Chẳng những say mà anh còn đắm đuối, có những đoạn anh dùng nghệ thuật ngôn từ ở mức đỉnh cao khiến tôi ngỡ rằng tôi đang chuẩn bị đỡ một người say, sợ anh ngã lúc nào không hay. “Tao ngã dúi đầu, tao say cắm đầu, tao thương tao yêu tao đêm tao nằm bản phố”, “đêm đêm tao lên tao say ai hay tao nghiêng như giọt rượu về chầu khi hết tuần hương”. Tôi chắc rằng ai cũng sẽ vấp khi đọc đến đoạn này, cách sử dụng thanh bằng thường thấy trong tản văn của anh đến lúc dường như phát huy hết công dụng. Chúng ta đọc cũng bị vấp giống như một người say đang nói lắp, nhưng những lời nói của người ta là từ ruột gan, đôi lúc kèm theo những giọt nước mắt chất chứa của người đàn ông mà khi tỉnh họ không bao giờ khóc.
Cũng như nhiều tản văn khác, trong Đêm bản Phố, nhà văn Hồ Huy cũng mang đến cho người đọc những trải nghiệm văn hoá rất đặc biệt của các vùng miền mà nhiều người chưa đặt chân đến. Đó cũng là một yếu tố khiến cho tản văn của anh được chờ đợi nhiều hơn. Một bản Phố với những ân tình của người Mông không gì có thể chân chất nhưng sâu đậm hơn được khắc hoạ một cách rõ nét. Anh không nói yêu bản Phố mà bảo rằng: “Đêm ấy ngủ lại bản Phố, nhiều năm sau ngỡ đời bản Phố, nhiều năm sau ngỡ mình bản Phố”. Lại bắt gặp cách lặp từ rất “Hồ Huy”, tôi cho rằng phong cách của anh không lẫn đi đâu được.
Một điểm khác biệt nữa trong tản văn Hồ Huy là anh hay sử dụng các câu ngắn và vần với nhau. Nếu chấm xuống dòng thì chính xác đó là những câu thơ, “Đêm bản Phố” bắt đầu bằng những câu như vậy:
“Đêm tôi say tôi nằm bản Phố
Rượu Bắc Hà ngưng giọt môi em
Men hồng my ủ vàng ngô mỗi độ
Mà ai về nồng nhớ thuở Lào Cai”
Hay như bốn câu cuối:
“Đêm nằm bản phố
Đành say giấc mơ
Đêm mờ bản Phố
Còn tôi còn ai?”
Tôi hay đùa với một người bạn: “nói về văn Hồ Huy có mà nói hêt ngày”. Thật vậy, trong bài viết nhỏ này, tôi chỉ muốn bày tỏ lòng ngưỡng mộ đối với tài viết văn của anh là chính. Còn về “Đêm bản Phố”, có lẽ ai cũng có cảm nhận cho riêng mình. Đối với với tôi tản văn của anh như là bữa tiệc của ngôn từ, đặc biệt bữa tiệc “Đêm bản Phố” lại còn có thêm rượu ngô Bắc Hà nên hình như tôi cũng đã say. Say con chữ, say âm điệu, say tâm hồn và say cái đẹp của tản văn Hồ Huy!