Chiều nghiêng nắng. Tôi về đây nghe biển hát. Sóng ì oạp ru bờ tự thuở nào. Gió ru dã tràng, xoa dịu niềm đau lâu đài cát tan tành. Và đêm buông, côn trùng rỉ rả ru đêm phập phồng hơi thở. Đêm huyền hoặc ru vỗ muôn kiếp nhân sinh.
Tôi ru đời. Đời ru tôi vợi cơn khát nhớ. Cứ như thế, lời ru tự thuở nào… dịu mát, chát cay. Hạnh phúc biết bao cho những đứa trẻ được lớn lên bằng lời ru bên vành nôi. Giai điệu dịu êm, nao buồn được thoát thai từ cuộc đời của bao người phụ nữ tựa dòng suối ngọt lành tắm mát, nuôi dưỡng thuần khiết tâm hồn trẻ thơ. Người bà, người mẹ đem vào tiếng hát niềm vui, nỗi buồn; hạnh phúc, khổ đau cùng bao yêu thương mặn mòi. Trong lời ru là cả khoảng trời thương nhớ mênh mang. Có bông lúa trĩu hạt lem lấm vệt mồ hôi thăm thẳm. Có con cò cõng gió qua sông chênh chao cánh nhọc nhằn. Cái bống, cái bang, gấu quần xắn gội, lội bùn chang chang nắng nỏ. Có cả giọt nước mắt nào lặng lẽ lặn vào bóng đêm mê mải…
Những trang đời bước vào tiếng ru rất đỗi tự nhiên. Người mẹ như phận tằm tơ, rút ruột nhả lời ru óng ả, mềm mại. Mẹ ru con để trải lòng mình, trải bao nỗi niềm vời vợi chẳng thể tỏ cùng ai. Con thơ lịm ngủ, lòng mẹ nhẹ vơi.
Tôi bỗng nhớ lời ru của mẹ. Mẹ tôi thắt đáy lưng ong, khéo chiều chồng, nuôi con. Ấy vậy mà sao tiếng ru cứ tê tái lòng bởi tấm chồng đèo bòng, đa thê.
“Ả à ơi…
Thân em như thể bình vôi
Bỏ lăn, bỏ lóc mồ côi một mình”
Bao yêu thương, ngọt bùi mẹ gửi vào lời ru con say nồng giấc mơ. Niềm cay, nỗi đắng đời, mẹ ngậm ngùi nuốt nghẹn vào trong. Thuở ấy, nào tôi có hay gì, nghe mẹ ru là nhắm mắt ngủ tít. Hơi ấm của mẹ cùng giai điệu ngọt ngào của lời ru êm nhẹ như chất gây nghiện khiến tôi không ngủ được nếu thiếu vắng. Tôi gắt ngủ, khóc nhèo nhẹo nhưng khi mẹ cất tiếng ru là nín bặt. Còn mẹ, vẫn đơn độc, lẻ loi bên ngọn đèn dầu cùng lời ru bật chồi từ con tim rớm máu. Là mẹ hát ru tôi hay ru chính mình thân cò lắm nỗi đoạn trường?
Cha tôi qua đời sớm. Lớn lên, thi thoảng, tôi vẫn làm nũng đòi mẹ hát ru. Tiếng ru của mẹ không còn nhức nhối mà nghẹn ngào hơn:
“ Gió đưa cây cải về trời
Rau răm ở lại chịu lời đắng cay”
Lơ mơ hiểu được ẩn ức của mẹ, tôi đưa bàn tay nhỏ vuốt tóc mẹ như vuốt dịu niềm đau góa phụ .
Có đêm trăng nào chơi vơi khuyết, tôi giật mình choàng tỉnh giấc. Mẹ vẫn ngồi đó lặng lẽ ru hời. Mẹ ru cho tiếng côn trùng thôi nỉ non tạc nỗi đau vào đêm nhân thế. Ru cho đọt cải đắng ngọt dần. Ru để tiếng con chim cuốc đừng bật máu ức oan.
Có trưa hè nào gắt nắng, mẹ ru vạt nắng vỡ tan mẻ thóc vàng nỏ sân. Ru cho con chim non khỏi lạc lối, tìm về tổ. Ru mềm bụp gạo rụng đỏ bờ sông hoang gió.
Có chiều muộn nào rêu phong lối về. Mẹ ngồi đó bên hiên nhà, mắt xa xăm ru tìm một bóng hình khuyết thiếu. Ru hời mây trắng lạc nẻo bồng lai. Ru kiếp đào hoa, ngựa hoang còn in dấu chân về.
Có cơn mưa nào giăng mờ ngõ nhỏ, mẹ quàng áo tơi ra đồng. Bong bóng phập phồng, ru cạn niềm đau, ru khô hạt nước mắt gầy guộc.
Tôi mê tỉnh đi giữa lời ru…
Tốt nghiệp đại học, tôi đôn đáo xuôi ngược tìm kiếm việc làm. Gồng mình bon chen đất thị thành mưu sinh, đôi lúc mệt mỏi đến oải lòng. Càng thấm thía nỗi nhọc nhằn của người mẹ nghèo nơi đồng chiêm nước trũng. Cả đời mẹ đã lăn lộn áo cơm nuôi tôi thành người bao khó nhọc. Vậy mà chưa một lần mẹ ca thán, nín lặng hi sinh. Thấy cay cay khóe mắt, thương mẹ nhiều hơn! Càng khát đến cháy lòng lời ru của mẹ thuở nào để làm dịu nỗi đau khi gai đời đâm ứa máu bàn chân, để lành tổn thương khi nhân gian tàn nhẫn vả tát vào mặt buốt rát.
Sống giữa chốn đô hội. Những buổi đêm sâu, khi thành phố thiếp ngủ, tôi thẫn thờ đi tìm lời ru. Mong mỏi héo lòng nghe tiếng ru con của ai đó để lục tìm lại vị quê hương, mùi kí ức. Buồn thay, lời ru vắng bóng! Thời đại 4.0, người mẹ trẻ bỏ quên lời ru. Họ ru con bằng những bản nhạc cài sẵn, chiếc nôi điện tự động quay tít… những giấc ngủ vay mượn nhạt nhẽo. Tuổi thơ nay đầy đủ vật chất hơn xưa nhưng lại thiệt thòi hơn về tinh thần. Biết bao đứa trẻ không còn được ngụp lặn trong dòng sữa tinh thần từ lời ru của bà, của mẹ. Xin những ai còn nặng lòng với hồn quê, sắc Việt, hãy níu giữ những lời ru có cánh cho con trẻ! Bầu sữa mẹ nuôi dưỡng thể xác, còn lời ru bồi đắp tâm hồn, nâng cánh ước mơ, là sợi dây kết nối bền chặt tình mẫu tử thiêng liêng, thăm thẳm.
Khẽ thở dài. Tôi vẫn nhẫn nại đi tìm một lời ru bỏ quên đâu đó trong kiếp nhân sinh. Xa thật xa, bên kia bờ sông, phía ấy là bên đất lở, bỗng cất lên lời ru lúc gần, lúc xa đánh thức tôi giữa chiêm bao. Giai điệu ấy lạ mà sao quen quá đỗi! Cũng ngọt ngào, da diết. Cũng oằn oại, tức tưởi. Là mẹ tôi? Là người đàn bà nào đó đang ru con, ru mình?
Trái đêm vẫn tròn đầy huyền hoặc. Côn trùng ru mặt đất nín thinh. Trăng, sao ru sông ì oạp sóng hờn. Và nhân gian, lại bật lời ru từ trái tim đã một lần mẻ khuyết. Có người đàn bà nào úp mặt vào nỗi đau, tạc lời ru vào bóng đêm nhân thế?
Sâm Cầm